Stare Forum Rzeczypospolitej Eskwilińskiej

Obecnie ok. 99% mieszkańców Eskwilinii to chrześcijanie, katolicy. Mimo tak silnego zakorzenienia się chrześcijaństwa w kulturze wyspy niewiele wiemy o jego początkach wśród Eskwilińczyków, a wcześniej Eskwinian.

Dane pośrednie wskazywałyby, że dawni Eskwinianie już w chwili tzw. przesiedlenia, czyli przybycia na wyspę byli chrześcijanami. Przekonuje nas o tym fakt, że pierwsze kontakty ze światem zewnętrznym nawiązały się dopiero w połowie XIw., a już wówczas chrześcijaństwo w wersji eskwilińskiej posiadało wielowiekową tradycję. Różniło się ono jednak znacznie od tego znanego nam i aby je zrozumieć prześledźmy wpierw jak mogła wyglądać religia pierwotna Eskwinian.

I. Religia pierwotna
Dane o niej czerpiemy głównie z dzieł literatury i legend, podań ludowych oraz pewnych pozostałości obyczajowych. Są one rozproszone i niekompletne przeto nasza wiedza o dawnej religii Eskwinian pozostawia wiele do życzenia.
Możemy jednak stwierdzić, że miała ona dwojaki charakter: czym innym była religia ludowa, czym innym kult zbiorowy sprawowany przez naczelników i wodzów, którym większość ludu się nie zajmowała. Jako pierwszemu przyjrzyjmy się kultowi zbiorowemu, głównemu. Występowało w nim 4-5 najważniejszych bogów, utożsamionych z siedmioma zwierzętami. Każde z tych zwierząt uważano za protoplastę jednego z klanów Eskwinian i było w nim czczone w sposób szczególny. Do zadań naczelników i wodzów należało zapewnianie przychylności bóstwa poprzez spełnianie pewnych świętych rytuałów, ofiar oraz poprzez czyny bohaterskie, wiodącę klan do chwały. Wodzowie byli więc jednocześnie kapłanami, czymś więcej niż zwykły człowiek, ponieważ posiadali cechy boskie. Dlatego tylko niektórzy mogli zostać naczelnikami. Wybierano ich spośród członków rodziny, która posiadała szczególną moc, łaskę bogów - ,,gaial". To staroeskwińskie słowo można tłumaczyć jako ,,szczęście", a jego posiadanie to było pewne przyzwolenie niebios na sprawowanie władzy. Gdy na wspólnotę spadały klęski, rodzina traciła ,,gaial" i władzę. Odwrotnie - wodzowie o szczególnie silnym ,,gaial" stawali się po śmierci bohaterami, czconymi jak bóstwa.
Religia ludowa była innego rodzaju. Lud czcił niezliczoną ilość besosobowych bożków, z których każdy odpowiadał za pewien drobny fragment rzeczywistości lub nawet pojedyncze osoby. Czynił to poprzez drobne ofiary w zbożu, miodzie czy piwie. Zwykli ludzie nie oddawali czci głównym bogom, gdyż ich kult należał do wodzów-kapłanów, jednak bohaterowie i niektórzy szczególnie obdarzeni mocą przodkowie znajdowali wyznawców wśród prostego ludu.

II. Chrześcijaństwo eskwilińskie
Nie wiemy kiedy dokładnie Eskwinianie przyjeli wiare chrześcijańską. Ich kontakt z nią musiał być dość powierzchowny, gdyż przepełnili ją wieloma treściami swej religii pierwotnej. Nadal zachował się podział na religię ludową i zbiorową. Wśód Eskwinian nie było warstwy duchowieństwa, wszelkie sprawy kultu nadal należały do rządzących, a rozdział sakramentów do głowy danej wspólnoty patriarchalnej.
Równiez w teologii widać róznice między Eskwilinińczykami a innymi chrześcijanami. Główni bogowie zostali zastąpieni jednym Bogiem Ojcem, ale nie wyparło to czci dla zwierząt totemicznych, które zostały dosotosowane do nowej religii za pomocą opowieści o arce Noego i zwierząt z Objawienia św. Jana. Chrystus został uznany za bohatera, na którym spoczywał ,,gaial", zwany teraz również Duchem Świętym, który dokonał heroiczengo czynu zbawienia ludzkości, za co należy mu się boska cześć.
,,Gaial"-Duch Święty spoczywał również na władcy, czyniąc zeń pomazańca bożego, osobę świetą. To jeden z powodów popierania chrześcijaństwa przez późniejszych królów. Od czasów króla Saxa (1090-1096) wraz z rozowojem stosunków ze światem zewnętrznym również na Eskwilinii pojawiła się zawodowa warstwa duchownych. Nigdy jednak nie osiągnęła takiego statusu jak duchowieństwo w innych krajach chrześcijańskich.
Wciąż silna pozostawała w tym okresie religia ludowa wraz z jej kultem drobnych bożków, przodków i bohaterów.

III. Okres po wygasnięciu rodu królewskiego
Początkowo piastunami kultu powszechnego byli, jak wspomniałem, jedynie nieliczni. Po ugruntowaniu się władzy królewskiej grono to stopniało do praktycznie jednej osoby - panującego króla. W okresie 13 miesiąca roku istotnym elementem władzy każdego z książat była właśnie władza sakralnea. Gdy Kronika Irwina chce zaznaczyc, że gałąź rodu definitywnie wygasła posługiwała sie standartową formułką: ,,zaprzestano składania ofiar". Upadek Kiminidów i wygasnięcie rodu królewskiego pociągnęł więc za sobą tragiczne skutki dla dotychczasowej formy kultu. W nowej sytuacji duchowieństwo przejęło ostatecznie pełnię władzy religijnej, wciąż bez wpływów politycznych.

IV. Napływ kolonistów
Napływ kolonistów nie pozostał oczywiście bez wpływu na religię wyspy. W miastach zapanowało ostatecznie chrześcijaństwo rzymskie, choc na wsi przyjmowało się z wielkimi oporami. Po zwycięstwie Ispanów, kupców grodzieńskich, w wojnie handlowej kler uzyskał pewne wpływy polityczne. Szczyt jego władzy przypadł na lata 1640-1710, szczególnie znany ze swej pozareligijnej działalności jest Fernando Hernandez, biskup Grodna. Jednak postępująca, zwłaszcza w połowie XIX wieku, asymilacja kolonistów sprawiła, że liczne elementy dawnej kultury wciąż są żywe i praktykowane wśród Eskwilińczyków do dziś, również w miastach.